door Ad van der Waals
(Eerder verschenen in Moet je Horen, luistermagazine voor blinden en slechtzienden; jrg. 2023, nummer 1 [uitgave van De voorste kamer].)
'Welke Nederlandse blinde zal niet met diepe dankbaarheid worden vervuld jegens Louis Braille, wanneer hij zich realiseert wat het door deze Franse man ontworpen schrift voor hen betekent en wie zal niet van harte toejuichen, wanneer ook in ons land deze weldoener in het publiek wordt geëerd?'
Met deze vraag begon begin 1961 de heer H.B. Frieman een artikeltje in De Blindenbode, het blad van de toenmalige Nederlandse Blindenbond. Aanleiding was het initiatief van de Haagse blindencontactcommissie, een plaatselijk overlegorgaan van de 3 toenmalige blindenbonden, om aan de gemeente te vragen een straat of plein naar Louis Braille te vernoemen. Het initiatief werd ook elders in het land gevolgd maar de resultaten waren teleurstellend. De gemeente Den Haag kwam niet verder dan een weggetje, dat leidde naar de blindentuin in het Zuiderpark, de naam Braillepad te geven. Volgens de schrijver van het artikel overigens van weinig betekenis, omdat de naamgeving aan het weggetje 'toch niet kan worden gezien als een serieuze verwezenlijking van de bedoeling van de contactcommissie ter plaatse'. Het was immers 'alleen maar de onbewoonde en zelden betreden toegang tot de veelbesproken blindentuin in Den Haag'.
Tot de aanleg van deze blindentuin was in 1956 door een unanieme gemeenteraad besloten. Bij de opening op 21 juni 1957 sprak blijkens het verslag in de kranten de vrouw van de burgemeester, mevrouw R.T. Kolfschoten-Ferwerda, over 'een klein geurig paradijs waaraan de blinden hun hart kunnen ophalen'. De blindentuin trok in binnen- en buitenland veel belangstelling maar is inmiddels een stille dood gestorven. Het Zuiderpark is echter nog altijd een groot en levendig stadspark.
Toen ik dit bericht las rees natuurlijk de vraag in hoeveel gemeenten in 2023 een straat de naam Braille heeft. Het Braillepad in Den Haag bestaat nog altijd, maar de blindentuin is dus allang verdwenen. In 22 plaatsen zijn er inmiddels lanen en straten met de naam Braille, al of niet met de voornaam Louis. Er is een Brailledreef in Utrecht en drie maal een Brailleweg: in Leeuwarden, Groningen en Hellevoetsluis. Naast Den Haag hebben Harderwijk en Oud Beijerland een Braillepad. In de laatste plaats op een bedrijventerrein en het heeft geen adressen. Er zijn 4 lanen met de naam Braille: in Haarlem, Vlijmen, Rijswijk en Zoetermeer. De straten zijn in Kruiningen, 's Gravenzande, Hierden, Krommenie, Goes, Berkel en Rodenrijs, Enschede, Zwolle, Amersfoort, Heemskerk, Nijverdal, Ede en vanzelfsprekend Grave. Waar blijven de meer dan 300 andere gemeenten en waar blijft zelfs mijn eigen woonplaats? Werk aan de winkel, zou ik zeggen, ter herinnering aan en vooral ter ere van Louis Braille.
Maar hoe staat het overigens met het vernoemen van andere blinden of hun 'weldoeners'? De schrijfster Petronella Moens en de oogarts F.C. Donders hebben in een aantal plaatsen hun straten. Maar Helen Keller kom ik tot mijn verbazing nergens in een straatnaam tegen, maar zelfs in Wolfheze ontbreekt het aan een Nicolaas Schildstaat zoals er in Rolde geen straat is genoemd naar Hendrik Kok! De naam Le Sage ten Boek, in onze kring nog bekend door de voormalige blindenbibliotheek in Nijmegen, is in 9 plaatsen terug te vinden. Maar hoe is dat met de oprichter van de eerste Nederlandse Blindenbond G.J. Kolff en de oprichtster van de Christelijke Blindenbibliotheek en van de Nederlandse Christelijke Blindenbond, Adriana Diepenhorst-de Gaay Fortman? Is de Frater Adrianus die in Grave is vernoemd dezelfde als de Kemps wiens naam ook in Made voorkomt? Kemps werkte bij St. Henricus in Grave en was de initiatiefnemer van de oprichting van de Rooms-katholieke blindenbibliotheek. Er is dus nog heel wat uit te zoeken. Eigenlijk mogen we nog blij zijn met de 22 vernoemingen van Braille.
Dat de Blindeweg, die in 16 plaatsen bestaat, niets te maken heeft met het onderwerp van deze bijdrage is overigens wel zeker.
naar de beginpagina van documenten
naar de beginpagina van de collectie
naar leer- en hulpmiddelen
naar interviews
naar de beginpagina van de website